Netwerktheorie/ ‘Experience Sampling’ methode (1C)

Auteur: T.B. Eisenga
Laatste Update: 28-05-2016

Classificeren als kunst: De gebrekkige validiteit van onze psychiatrische classificaties en diagnoses, zoals hierboven beschreven, in het achterhoofd houdend, zouden we echter van ‘nood ook een deugd’ kunnen maken, door het feit dat we de onderliggende verbanden vaak niet kennen, niet als nadeel te beschouwen maar als voordeel en aldus het classificeren (nl. het volkomen a-theoretisch in kaart brengen van statistische patronen en correlaties) tot een kunst verheffen.

Gevaar van selectieve waarneming: In het verlengde daarvan zou men nl. kunnen zeggen dat het denken vanuit veronderstelde bestaande onderliggende entiteiten (stoornissen, diagnoses, theorieën over hoe iets zou werken) ook heel vertekenend zou kunnen werken, omdat we er selectief door gaan waarnemen en in feite alleen maar zien wat in onze hypotheses past die we dus telkens weer bevestigd menen te zien.

Fenomenologie: Veel zuiverder en dus ook wetenschappelijker zou het zijn om alle theorie overboord te zetten, weer terug te keren naar wat we kunnen zien en meten en dus de fenomenen (fenomenologie) en de feiten zelf, eerst maar eens de patronen/ correlaties van gezamenlijk optredende symptomen in kaart te brengen en de neiging om bij twee tegelijk optredende fenomenen daar meteen al een oorzakelijk verband tussen te veronderstellen, te onderdrukken.

Hiërarchie ??: Waarbij het dus heel wel eens zo zou kunnen blijken te zijn dat symptomen helemaal geen gemeenschappelijke oorzaken hebben waar ze toe kunnen worden herleid en er dus helemaal geen sprake is van een hiërarchie (als beschreven in de ‘Boommetafoor’ elders op deze website), maar dat het ‘slechts’ patronen/ clusters zijn van symptomen die elkaar onderling versterken.

• Spreeuwen: Ongeveer zoals een zwerm spreeuwen die als een geheel beweegt (waarbij elke individuele spreeuw staat voor een symptoom) en waarbij elke individuele spreeuw reageert op de spreeuwen die links en rechts van hem vliegen, die hij uit zijn ooghoeken ziet en waarbij er ook niemand op het idee komt dat er zich een of andere onzichtbare oerspreeuw achter die zwerm zou bevinden die elke individuele spreeuw aan zou sturen.

Oorzaak – Gevolg denken: Waarom wij, in het geval van psychische stoornissen dan wel geneigd zijn te denken dat dat wel zo is en daar voortdurend naar op zoek zijn, heeft waarschijnlijk te maken met ons brein dat nu eenmaal niet anders kan dan op zoek te gaan naar patronen en oorzaak-gevolg relaties (ook omdat dat tijdens de evolutie waarschijnlijk altijd veel voordelen opgeleverd heeft) en misschien omdat dat in de rest van de geneeskunde (en andere vakken als natuurkunde, scheikunde, biologie, wiskunde, economie, etc.) vaak wel op lijkt te gaan (Hoewel ….?).

Netwerktheorie: Hoe dan ook, er is nu een stroming binnen de psychiatrie die het denken in patronen en correlaties ofwel syndromen en netwerken van symptomen (vglk metafoor van de spreeuwen), probeert te propageren als alternatief voor en tegenwicht tegen het hiërarchische denken vanuit onderliggende stoornissen, waar we in vast lijken te zijn gelopen, zeker nu genetisch onderzoek naar psychiatrische stoornissen ook vrijwel niets heeft opgeleverd.

Paradigmashift: Een manier van denken die in feite haaks staat op een ander uitgangspunt in ons denken die we altijd hebben gehanteerd, waar we nog erg aan gehecht zijn en die nog niet los kunnen/ willen laten (en die we elders op deze website hebben verwoord in de ‘Boommetafoor’), maar die er wel de oorzaak van is dat deze nieuwe netwerktheorie ons lange tijd nogal tegen de borst stuitte. De netwerktheorie impliceert immers dat er helemaal geen hiërarchie is, dat je klachten en symptomen misschien helemaal niet kunt zien als uitingen van en dus kunt herleiden tot onderliggende entiteiten (stoornissen, diagnoses) en dat je dus serieus rekening moet houden met de mogelijkheid dat alle bestaande psychiatrische classificaties en diagnoses wel eens niet zouden kunnen blijken te bestaan en we dus misschien tientallen jaren ‘voor niets’ hebben geïnvesteerd in het je eigen maken van allerlei psychiatrische kennis en theorieën over hoe dingen in elkaar zouden kunnen zitten.

Overgangsfase: Maar hoe gek het ook klinkt, je kunt dat op een gegeven moment toch ook als een opluchting gaan ervaren en wij merken binnen PolyZoom dat wij geleidelijk aan toegroeien naar dat punt. Dat we weliswaar nog wel gehecht zijn aan onze visies en theorieën waar we 20 jaar veel houvast aan hebben ontleend en daar voorlopig ook nog wel aan vast zullen houden, maar dat het vermoeden, ook bij ons, steeds sterker wordt dat we die oorzaak-gevolg theorieën toch steeds meer zullen moeten gaan relativeren en misschien ooit helemaal moeten loslaten. Voorlopig bieden ze echter nog houvast en een manier om de dingen voor onszelf en anderen zodanig te ordenen dat we onszelf en u kunnen wijsmaken dat we begrijpen hoe het zit, zodat u ook een gevoel krijgt er meer (be-) grip (van) op te krijgen. We volgen de ontwikkelingen echter met belangstelling en in het kader van ‘geen oude schoenen weggooien voordat je nieuwe hebt’, gaan we voorlopig op de oude voet verder.

‘Experience Sampling’: Om alvast wat vertrouwd te raken met de netwerkbenadering zijn we een samenwerking aangegaan met de RUG, waarbij we patiënten de gelegenheid geven te experimenteren met de zgn. ‘Experience Sampling’ methode, waarbij men mbv een app patronen van klachten/ symptomen in kaart probeert te brengen door ze te correleren met gedrag en omstandigheden waarbij de resultaten dan grafisch teruggekoppeld worden in de vorm van netwerken. Wilt u daar meer over weten dan verwijs ik u naar www.psymate.nl en www.hoegekisnederland.nl

-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-

Interne links: (naar geassocieerde onderwerpen BINNEN deze website)

• .

Externe links: (naar geassocieerde onderwerpen BUITEN deze website)

• .